DEPREM HAFTASI -1-7MART

                Dünyanın oluşumundan beri, sismik yönden aktif bulunan bölgelerde depremlerin ardışıklı olarak oluştuğu ve sonucundan da milyonlarca insanın ve barınakların yok olduğu bilinmektedir.

Bilindiği gibi yurdumuz dünyanın en etkin deprem kuşaklarından birinin üzerinde bulunmaktadır Geçmişte yurdumuzda birçok yıkıcı depremler olduğu gibi, gelecekte de sık sık oluşacak depremlerle büyük can ve mal kaybına uğrayacağımız bir gerçektir.

Deprem Bölgeleri Haritası'na göre, yurdumuzun %92'sinin deprem bölgeleri içerisinde olduğu, nüfusumuzun %95'inin deprem tehlikesi altında yaşadığı ve ayrıca büyük sanayi merkezlerinin %98'i ve barajlarımızın %93'ünün deprem bölgesinde bulunduğu bilinmektedir.

Son 58 yıl içerisinde depremlerden, 58.202 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, 122.096 kişi yaralanmış ve yaklaşık olarak 411.465 bina yıkılmış veya ağır hasar görmüştür Sonuç olarak denilebilir ki, depremlerden her yıl ortalama 1.003 vatandaşımız ölmekte ve 7.094 bina yıkılmaktadır İşte bu gibi zararlardan insanların en az biçimde etkilenmelerini sağlamak amacıyla insanlarımız eğitilmek istenmiş ve her yıl mart ayının ilk haftası deprem haftası olarak değerlendirilmeye başlanmıştır.

DEPREM NEDİR?

Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayına "DEPREM" denir.

Deprem, insanın hareketsiz kabul ettiği ve güvenle ayağını bastığı toprağın da oynayacağını ve üzerinde bulunan tüm yapılarında hasar görüp, can kaybına uğrayacak şekilde yıkılabileceklerini gösteren bir doğa olayıdır.

Bazen büyük bir deprem olmadan önce küçük sarsıntılar olur. Bu küçük sarsıntılara "ÖNCÜ DEPREMLER" denilmektedir. Büyük bir depremin oluşundan sonra da belki birkaç yüz adet küçük deprem olmaya devam etmektedir. Bu küçük depremler "ARTÇI DEPREMLER" olarak isimlendirilir ve büyük depremin oluş anına göre bunların şiddetinde ve sayısında azalım görülür.

Dünyanın içyapısı konusunda, jeolojik ve jeofizik çalışmalar sonucu elde edilen verilerin desteklediği bir yeryüzü modeli bulunmaktadır. Bu modele göre, yerkürenin dış kısmında yaklaşık 70–100 km. kalınlığında oluşmuş bir taşküre (Litosfer) vardır. Kıtalar ve okyanuslar bu taşkürede yer alır. Litosfer ile çekirdek arasında kalan ve kalınlığı 2.900 km olan kuşağa Manto adı verilir. Manto'nun altındaki çekirdeğin Nikel-Demir karışımından oluştuğu kabul edilmektedir. Yerin, yüzeyden derine gidildikçe ısının arttığı bilinmektedir. Enine deprem dalgalarının yerin çekirdeğinde yayılamadığı olgusundan giderek çekirdeğin sıvı bir ortam olması gerektiği sonucuna varılmaktadır.

Manto genelde katı olmakla beraber yüzeyden derine inildikçe içinde yerel sıvı ortamları bulundurmaktadır.

Taşküre'nin altında Astenosfer denilen yumuşak Üst Manto bulunmaktadır. Burada oluşan kuvvetler, özellikle konveksiyon akımları nedeni ile taş kabuk parçalanmakta ve birçok "Levha"lara bölünmektedir. Üst Manto'da oluşan konveksiyon akımları, radyoaktivite nedeni ile oluşan yüksek ısıya bağlanmaktadır. Konveksiyon akımları yukarılara yükseldikçe taş yuvarda gerilmelere ve daha sonra da zayıf zonların kırılmasıyla levhaların oluşmasına neden olmaktadır. Halen 10 kadar büyük levha ve çok sayıda küçük levhalar vardır. Bu levhalar üzerinde duran kıtalarla birlikte, Astenosfer üzerinde sal gibi yüzmekte olup, birbirlerine göre insanların hissedemeyeceği bir hızla hareket etmektedirler.

İşte yerkabuğunu oluşturan levhaların birbirine sürtündükleri, birbirlerini sıkıştırdıkları, birbirlerinin üstüne çıktıkları ya da altına girdikleri bu levhaların sınırları dünyada depremlerin oldukları yerler olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünyada olan depremlerin hemen büyük çoğunluğu bu levhaların birbirlerini zorladıkları levha sınırlarında dar kuşaklar üzerinde oluşmaktadır.

Birbirlerini iten ya da diğerinin altına giren iki levha arasında, harekete engel olan bir sürtünme kuvveti vardır. Bir levhanın hareket edebilmesi için bu sürtünme kuvvetinin giderilmesi gerekir.

İtilmekte olan bir levha ile bir diğer levha arasında sürtünme kuvveti aşıldığı zaman bir hareket oluşur. Bu hareket çok kısa bir zaman biriminde gerçekleşir ve şok niteliğindedir. Sonunda çok uzaklara kadar yayılabilen deprem (sarsıntı) dalgaları ortaya çıkar. Bu dalgalar geçtiği ortamları sarsarak ve depremin oluş yönünden uzaklaştıkça enerjisi azalarak yayılır. Bu sırada yeryüzünde, bazen gözle görülebilen, kilometrelerce uzanabilen ve FAY adı verilen arazi kırıkları oluşabilir. Bu kırıklar bazen yeryüzünde gözlenemez, yüzey tabakaları ile gizlenmiş olabilir. Bazen de eski bir depremden oluşmuş ve yeryüzüne kadar çıkmış, ancak zamanla örtülmüş bir fay yeniden oynayabilir.

DEPREMDE YAPILACAKLAR

- Soğukkanlı ol ve güvenli bir yer ara.
- En yakın sıra veya masanın altına saklan.
- Başını bir yastıkla kapat. (Şiddetli bir depremde mobilya vb. cisimler devrilebilir. Bu nedenle başı korumak önemlidir)
- Depremi hissettiğin zaman hemen kapıyı aç. Deprem geçtikten sonra kaçış yolun hazır olmuş olur. (Deprem kapıları çarpıtır ve açılması olanaksız hale getirir.)
- İçinde bulunduğun odada sığınılacak bir yer ara ve deprem geçinceye kadar orada kal. Cam ve asılı tabela gibi cisimlerin düşmesi sokakta bulunanlar için büyük tehlikedir.
- Depremi hisseder etmez bütün alevleri söndür. Gaz ocağı ve gaz sobası gibi bütün ısı kaynaklarını söndürmek için acele et.
- Depremden sonra evi tahliye ederken elektrik sigortasını kapatmayı unutma. (Depremde yere düşen elektrikli aletler yere dökülmüş yanıcı maddelere temaz edebilir)
- Çıkan bütün yangınları söndür. Yangın söndürmek için su veya yangın söndürü kullan. Komşuları uyarmak ve yardımlarını sağlamak için “Yangın Var” diye bağır. (1993 yılında Kushiro açıklarında bir adada meydana gelen depremde çıkan yangınların başlıca kaynağı sobalar olmuştur.)
- Dar sokaklardan, duvarlı sokaklardan, uçurum ve nehir seddelerinden uzak dur. Geçici olarak sağlam bir binaya veya meydana sığın. Ev veya bina saçaklarının altında durma çünkü çatı kiremitleri, tuğlalar veya beton parçaları üstüne düşebilir. Uçurum ve nehir seddelerinden uzak dur çünkü bu gibi yerlerde zemin gevşemiş olabilir ve yarılıp kayabilir.
- Bulunduğun yeri yaya olarak tahliye et ve yanına minimum miktarda kişisel eşya al.
- Kimlik ve sığınma kartını yanına al.
- Rahat ve bol elbise giy.
- Sırtında yalnız gerekli kişisel eşyanı taşı.
- Yaya olarak sığınma alanına git.
- Otomobil kullanma. Otomobiller trafik sorunu yaratır ve yardım araçlarının gecikmesine yol açar.
- Eğer deniz kıyısında yaşıyorsan şiddetli bir deprem (Sismik cetvelde 4 veya daha yüksek) veya zayıf fakat uzun süren bir sarsıntı hissettiğin zaman hızla daha yüksek bir yere sığın. Radyodan “tsunami” ile ilgili haberleri dinle.
- Dağ ve uçurum diplerinden uzaklaş. Toprak kaymaları depremden kısa bir süre sonra meydana gelir. Tehlikeli alanları mümkün olduğu kadar çabuk tahliye et. Toprak kaymalarının meydana geldiği yerlerden uzak dur.
- Öğrendiğin bilginin doğruluğundan emin ol.
- Söylentilere inanma. Haberleri teyevizyon ve radyodan izle. Büyük depremden sonra söylentiler kulaktan kulağa hızla yayılır. Bunlara inanma.
- Belediye, itfaiye ve polisin verdiği bilgilere uy.
- Telefonu gereksiz olarak kullanma. Afetin kapsamı hakkında bilgi edinmek için itfaiye v.b. yerleri aramak onların işlerini aksatır.
- İlk yardım için güçlerinizi birleştirin. Eğer çok yaralı varsa acil durum hizmetleri bütün vakalarla başedemez. Hafif yaralı afetzedeler için başkaları ile işbirliği yaparak ilk yardım sağla.
- Kurtarma için güçlerinizi birleştirin. Kişisel veya grup düzeyinde kurtarma faaliyetleri çok önemli rol oynar. Felakete karşı hazırlıklı olmak için evde ve yakınında elfeneri, battaniye, kürek gibi malzeme bulundurulması önerilmektedir. Grup düzeyinde bütün üyelerin kurtarma ekipmanının ve ilk yardım malzemelesinin nerede bulunduğunu bilmesi hayati önemi haizdir.
- Eğer yıkılmış bir bina veya düşen bir cisim altında kalmış birini görürsen diğer grup üyeleri ile gücünü birleştirerek kurtarma faaliyeti başlat.
- Eğer otomobildeysen derhal otomobili yolun kenarına veya boş bir yere çek ve motoru durdur. Radyodan haberleri dinle. Polisin uyarılarına uy. Anahtarı üstünde bırakarak yaya olarak oradan ayrıl. (Deprem sırasında otomobil kullanmak zordur. Bu, patlak lastikle otomobil sürmeye benzer.)

 Deprem

Deprem olur dört bir yanda
Enkaz altında kalır tüm insanlar
Pek üzücü bir olayda olsa
Razı olmalı tüm canlılar

Yasla eşyaları duvara
Düşmesin başımıza
Enkazda kalınca
Korur sivil savunma
Deprem anında
Çömelecek yerin olsun
Başını yaralama
Acını arttırma
Yararalanınca sarar yaranı
Zor durumda kalınca
Bundan biri enkazdır
Deprem olunca
Nerede olacağı bilinmez
Yolda veya okulda
Rastlar her zamanda
Sen hazırlıklı ol
Zorlukolmasın başımıza
Deprem anında
Calın yada malın gider
Enkaz altında
Deprem çantasını hazır tut
El fenerini unutma
Hele yemek önemlisi
İlk yardım çantasıda var
Enkaz ne demek derlerse
Acı gelir aklıma
Canın koybola bilir
Enkaz altında.

Deprem 

Gürültü kopar uzaktan,
Sular fışkırır topraktan.
İnsanlar yolu bulamaz,
Oluşan bir karanlıktan…

Bu bir depremin sesidir.
Bir canavar nefesidir…
Karanlık kaplar her yeri.
Bilmem kentin neresidir?

Anne ağlar, yavrum diye,
Çocuk ağlar, annem diye.
İnsanların hepsi şaşkın…
Bakamazsın bu sahneye.

Elimizden bir şey gelmez,
Bu felâket hiç sevilmez.
Bu sarsıntı yer küreden…
Daha önceden bilinmez.

Sağlam temel sağlam evler,
Sözüm size mimar beyler.
Sağlam yapın her binayı!
Yıkılmasın kentler, köyler!

Halkım hiç acı çekmesin,
Artık gözyaşı dökmesin!
Sağlam yapın her binayı,
Deprem bize kükremesin!

Çok üzgünüm acılardan,
Kurtulalım sancılardan…
Çığlıklara dönüp bakın,
Ders alalım buncalardan.

Konut Deyince 

Konutumuz sağlam olsun,
Depremde hiç yıkılmasın.
Gece-gündüz neşe dolsun,
Kem gözlerle bakılmasın.

Konutumuz geniş olsun.
Eşyalara yer bulunsun.
Merdivenler dar gelirse,
Asansörden çıkış olsun.

Konutumuz temiz olsun,
Pencereler geniş olsun.
Her adaya güneş girsin,
Perdesinde korniş olsun.

Her durağa yakın olsun,
Mobilyamız takım olsun.
Gürültüden çok uzakta.
Konutumuz sakin olsun.

Aylık gelir dolgun olsun,
Kira, biraz uygun olsun.
Çarşılara gitmek zordur,
Manava da yıkın olsun.

Her köşede oyuncaklar,
Bahçesinde salıncaklar,
Mahallemizde çocuklar,
Benimle arkadaş olsun.

Bahçesinde çiçek açsın,
Ağacında kuşlar ötsün,
Komşularla hep birlikte,
Günlerimiz güzel geçsin.

Sakat

Kâr üstüne kâr
hırsıyla sırf,
kurulmuş kat kat…
Zemin sakat…
Bina sakat…
Bani sakat…

Fay hattının
insafına kalmış hayat…
Durum sakat…